KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGINININ PROFESYONEL FUTBOLCU SÖZLEŞMELERİNE ETKİLERİ

Giriş

Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (“Covid-19”), tüm dünyada 160’dan fazla ülkeye kısa süre içerisinde yayılmıştır. Söz konusu virüs global düzeyde yayıldığı için Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘‘Pandemi’’ olarak nitelendirilmiştir. Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (“UEFA”) 1 Nisan 2020 tarihinde 55 üye federasyonun katılımı ile bir video-konferans gerçekleştirdi, bu toplantıda tüm ulusal maçların ve UEFA maçlarının ikinci bir bildirime kadar ertelenmesine karar verilmiştir. Covid-19 salgınının futbol üzerindeki etkilerinin gündeme gelmesiyle birlikte, Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (“FIFA”) bünyesinde Covid-19 için özel bir Çalışma Grubu oluşturmuştur. FIFA, 03 Nisan 2020 tarihli basın bildirisinde Çalışma Grubu’nun FIFA yönetimine Haziran ayında oynanacak tüm uluslararası kadın ve erkek futbol maçlarının ertelenmesini tavsiye ettiğini kamuoyuna bildirmiştir.

Covid-19 salgınına ilişkin sportif tedbirlerin belirlenmesi amacıyla 20 Mart Cuma günü Spor Bakanlığı’nın Federasyon Başkanları ile yaptığı toplantı sonrası, ülkemizde oynanan tüm futbol liglerinin ileri bir tarihe ertelendiği Türkiye Futbol Federasyonu (“TFF”) tarafından kamuoyuna açıklanmıştır. TFF son olarak, 3 Nisan 2020 tarihli açıklamasında, liglerle ilgili sürecin Mayıs ayının ilk haftasında TFF Yönetim Kurulu tarafından yeniden değerlendirileceğini, ancak mevcut durum itibariyle liglerin en erken Haziran ayı başında oynanabileceğini belirtmiştir.

Covid-19 vakalarının artarak devam etmesi halinde, ertelenen liglerin yeniden başlayamaması durumu da söz konusu olabilir. Bu durumda playoff sistemine geçilmesi, liglerin mevcut hali ile tescil edilmesi ve liglerin iptal edilmesi gibi seçenekler ortaya çıkmaktadır.

Erteleme kararından sonra liglerin ne zaman tekrardan başlayacağı ve liglerin devam etmeme ihtimalinde profesyonel futbolcu sözleşmelerinin feshedilip edilemeyeceği hakkında belirsizlik devam ederken FIFA’nın 07.04.2020 tarihli açıklamasında; bu sene sonu sözleşmesi sona erecek olan profesyonel futbolcu sözleşmeleri, sözleşmelerde yer alan futbolcu maaşları ve önümüzdeki yaz transfer dönemi gibi birçok konuya ilişkin tavsiye kararları açıklanmıştır.

Bu yazımızda tüm dünyayı kasıp kavuran Covid-19 küresel salgınının spor kulüplerine ve profesyonel futbolcu sözleşmelerine etkilerini bu yazımızda ele alacağız.

1. Profesyonel Futbolcu Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de futbolcu ile kulüp arasındaki hukuki ilişki profesyonel futbolcu sözleşmesiyle sağlanmaktadır. En geniş anlamda, profesyonel futbolcu sözleşmesi; profesyonel kulüpler ile futbolcular arasında kurulan, her iki tarafa da borç yükleyen, futbolcunun ücret karşılığında kulüp için futbol oynamayı taahhüt ettiği ve sözleşmede belirlenen süre zarfı içerisinde emek ve mesaisini bu amaç üzerine harcamayı üstlendiği, kulübün de futbolcunun bu edimi karşısında ücret ödemeyi ve futbolcuya bu mesaisini harcamak üzere gerekli imkanları sağlamayı kabul ettiği sözleşmedir.

Profesyonel futbolcu sözleşmeleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (“TBK”) madde 393 ve devamında düzenlenen hizmet sözleşmelerindendir. Nitekim sözleşme ile profesyonel futbolcu, kulüp forması altında müsabakalara katılma ve bu müsabakalara hazırlanma biçimindeki iş görme borcunu üstlenirken, spor kulübü de ücret ödeme borcu altına girmektedir. Tarafların imzaladıkları bu hizmet sözleşmesinin kulüp tarafından tescil işlemi için TFF’ye sunulması gerekmektedir

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin verdiği bir kararda da futbolcu ile kulüp arasındaki sözleşme ilişkisinin hizmet sözleşmesine dayandığı belirtilmiştir. Zaman ve bağımlılık unsurları, hizmet sözleşmesinin ayırıcı özelliklerinden olup, bu özellikler, Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi’nde bulunmaktadır. İşbu sebeple taraflar arasındaki sözleşme kaynaklı uyuşmazlıklar Türk Borçlar Hukuku hükümleri esas alınarak çözülmelidir.

2. Liglerin Ertelenmesi Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Süresini Kendiliğinden Uzatır mı?

Gerek spor kulüpleri açısından gerek futbolcular açısından en önemli soru işaretlerinden birisi de ertelenen liglerin spor kulüpleri ile futbolcular arasındaki mevcut sözleşmelerde belirtilen sona erme tarihlerinden sonra devam etmesi durumunda sözleşmesi sona eren futbolcuların sözleşmelerinin uzayıp uzamayacağıdır.

Bilindiği üzere ülkemizde spor kulüpleri ile futbolcular arasında imzalanan sözleşmelerde Türkiye Futbol Federasyonu’nun Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı (“Talimat”) hükümleri esas alınmaktadır. Talimat’ın 19/3. maddesi hükmü şöyledir;

“Her halükârda sözleşmelerin bitiş tarihinin 31 Mayıs olarak tespit edilmesi zorunludur. Sözleşme bitiş tarihinden sonra resmi müsabakaların devam etmesi halinde, sözleşmenin süresi müsabakaların bitimine kadar uzamış sayılır.”

Bu maddede görüleceği üzere ülkemizde profesyonel futbolcu sözleşmelerinin bitiş tarihi 31 Mayıs olarak hüküm altına alınmıştır. Ancak sözleşme bitiş tarihinden sonra resmi müsabakaların devam etmesi halinde, sözleşme süresinin müsabakaların bitimine kadar uzamış sayılacağı hususu açıkça belirtilmiştir. Bir başka ifadeyle Covid-19 salgını sebebiyle liglerin uzaması ve müsabakaların 31 Mayıs tarihinden sonra devam etmesi halinde (mevcut sezon tamamlanacak olursa), bitiş tarihi 31 Mayıs 2020 olan profesyonel futbolcu sözleşmeleri kendiliğinden resmi müsabakaların bitimine dek uzayacaktır.

Konuyla ilgili olarak FIFA tarafından yapılan açıklamada da 2019/2020 sezonu sonunda sona erecek olan futbolcu sözleşmelerinin bu sezon oynanacak son müsabakanın sonuna kadar kendiliğinden uzayacağına karar verilmiştir. İşbu açıklama Talimat ile örtüşmekte olup FIFA’nın maksadı bu konuda ortaya çıkacak hukuki ihtilafların önüne geçmek ve sözleşmeler açısından birlik sağlamaktır.

3. Liglerin Ertelenmesi veya Ertelenen Liglerin Yeniden Başlayamaması Durumunda Futbolcu Alacaklarının Durumu

Covid-19 salgınının ortaya çıkması ve liglerin ertelenmesi ile birlikte kulüplerin ve futbolcuların karşılıklı yükümlülüklerini yerine getirmesi halihazırda imkânsız hale gelmiştir. Ancak bu imkansızlık kesin imkansızlık hali değildir. Futbol kulüpleri liglerin ertelenmesi kararı sonrasında; yayın ve sponsorluk dahil birçok gelirinden (kulüplerin bilet, maç günü gelirleri, mağazalarında lisanslı ürün satışı ve çeşitli gelir kaynaklarından kulüplere gelen ödemeler) mahrum kalmıştır.

Futbolcu ve kulüpler arasında yapılan transfer sözleşmelerinin asli unsuru olan ücret kısmının, sözleşmede yazılı olması gerekmektedir. Buna göre futbolcularla kulüpler arasında yapılan profesyonel futbolcu sözleşmelerinde Talimatı hükümlerini ve uygulamayı dikkate aldığımızda profesyonel futbolcuların kazanım sağladığı beş farklı alacak kalemi vardır. Bunlar; aylık ücret, garanti ücret, imza ücreti (peşinat), maç başı ücret ve primlerdir. Bunlardan zorunlu olanı asgari ücretten düşük olmamak kaydıyla net ücrettir. Maç başı ücretleri, primler gibi ücret türleri ise maçın oynanmasından doğan alacaklardan olduğu için maçın oynanmaması durumunda maç başı ücretinden de söz edilemeyecektir.

Sözleşmeden kaynaklanan futbolcu alacaklarını liglerin ertelenme tarihini dikkate alarak muaccel olan ve muaccel olmayan alacaklar olarak iki ayrı alt başlıkta incelemek gerekmektedir. Buna göre, sözleşmeden kaynaklanan futbolcu alacaklarının talep edilebilmesi için alacağın muaccel olması yani ödeme gününün gelmiş olması gerekir.

Asgari ücret her aybaşında, garanti ücret ve peşinat sözleşmede ödenmesi kararlaştırılan tarihte, maç başı ücreti futbolcunun kadroda olduğu ya da oyuna girdiği her müsabakanın bitim tarihinde, prim alacağı ise verilmesi başarı şartına bağlanmış sportif olayın gerçekleştiği tarihte muaccel hale gelir.

1. Muaccel Olmuş Futbolcu Alacaklarının Ödenmesi

Belirtmek gerekir ki Covid-19 salgını nedeniyle ortaya çıkan mücbir sebep durumu muaccel olmuş futbolcu alacakları bakımından ifanın imkansızlığı sonucunu doğurmayacaktır. Geçici imkansızlık halinde borç sona ermez. Bu durumda spor kulüpleri gecikmiş ifada bulunmak suretiyle borçlarından kurtulabilirler. Ancak spor kulüpleri mücbir sebep nedeniyle ortaya çıkan gecikmeden (faiz alacağından) sorumlu olmayacaklardır.

1. Muaccel Olmamış Futbolcu Alacaklarının Durumu

Covid-19 salgını ve liglerin ertelenmesi nedeniyle futbolcunun yerine getirmesi gereken edimin ifası imkansız hale gelmiştir. Bu nedenle futbolcu edimini ifa edemediğinden maç başı alacakları ve taraflarca kararlaştırılmış ise prim alacakları henüz muaccel olmadığı için bu aşamada talep edilemeyecektir. Bu alacak kalemleri liglerin yeniden başlaması halinde edimin ifası ile sözleşmede belirtilen koşullarda muaccel hale gelecektir.

1. Futbolcu Alacakları Aşırı İfa Güçlüğü Nedeniyle Uyarlama Davasına Konu Olabilir mi?

Covid-19 salgını sözleşmeden doğan borçlarda borcun ifasını imkansız hale getirmemişse ve sözleşmeden dönme veya feshin koşulları oluşmamışsa TBK madde 138 gereğince aşırı ifa güçlüğü nedeniyle profesyonel futbolcu sözleşmenin yeni koşullara uyarlanması gündeme gelebilir.

Örneğin salgın nedeniyle kulüplerin mali açıdan zor duruma düşmeleri ve bir takım gelir kalemlerinde (maçların seyircisiz oynanması, forma satışlarının düşmesi, yayın gelirlerinde düşüşler gibi) meydana gelen azalma nedeniyle aşırı ifa güçlüğü ortaya çıkması halinde sözleşmenin yeni koşullara uyarlanması mümkün olabilecektir. Ancak spor kulübünün aşırı ifa güçlüğü nedeniyle uyarlama talep edebilmesi için borcunu ifa etmemiş olması yada ihtirazi kayıtla ifa etmiş olması gerekir. İfa edilen borçlar bakımından uyarlama talep edilemeyecektir.

Spor kulüpleri tarafından futbolcu alacakları üzerinde tek taraflı yapılacak eksiltme/indirimler futbolcu tarafından kabul edilmedikçe taraflar açısından bağlayıcı değildir. Bu durum şartların oluşması durumunda futbolcu açısından tek taraflı haklı fesih nedeni olabilecektir.

4. Covid-19 Salgını Nedeniyle Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Feshi Mümkün mü?

Profesyonel Futbolcu Sözleşmeleri sürekli edim borcu doğuran sözleşmelerdendir. Sözleşmenin taraflarca feshedilebilmesi haklı sebebin varlığına bağlıdır. Bu bakımdan spor kulüplerinin Covid-19 salgını nedeniyle futbolcu alacaklarını ödeme güçlüğüne düşmeleri nedeniyle ödeyememeleri futbolcu açısından haklı sebep oluşturmayacaktır.

Diğer taraftan spor kulübünün mücbir sebep nedeniyle futbolcudan ediminin ifasını beklemesi de kulüp açısından haklı neden oluşturmayacaktır.

Ancak liglerin mevcut hali ile tesciline veya iptaline karar verilmesi halinde ifa imkansızlığı söz konusu olacağından bu durumda mücbir sebebe dayalı olarak sözleşmenin feshi söz konusu olabilecektir.

5. Covid-19 Kapsamında FIFA Tarafından Alınan Tavsiye Kararlarının Sözleşme Hukuku Bağlamında Değerlendirmesi

Türkiye’de bulunan spor kulüpleri ile yabancı futbolcular arasında sözleşmeye dayalı olarak doğabilecek uyuşmazlıklarda kural olarak FIFA Uyuşmazlık Çözüm Dairesi (Dispute Resolution Chamber “DRC”) yetkilidir.

FIFA Transfer Talimatı’nın 25. maddesinin 6. fıkrası uyarınca; DRC kararlarını yerel düzeydeki ilgili bütün düzenlemeleri, yasaları ve/veya toplu sözleşmeleri ve ayrıca sporun özelliklerini dikkate alarak ve FIFA Statü ve diğer talimatlarına uygun olarak verir.

Bu bağlamda değerlendirildiğinde yabancı oyuncular ile spor kulüpleri arasında Covid-19 salgını nedeniyle ortaya çıkan mücbir sebebe dayalı ortaya çıkacak uyuşmazlıklarda DRC ve nihayetinde CAS yetkili olacaktır.

Ancak FIFA’nın salgın süreci ile ilgili vermiş olduğu tavsiye kararları spor kulüpleri ve futbolcular açısından bağlayıcı değildir.

Sonuç

Koronovirüs küresel salgını hem dünyada hem de ülkemizde hızla yayılmaya devam etmektedir. Tüm sektörlerde yıkıcı etkisi görülen futbol sektörü ve ekonomisi de bu süreçten büyük oranda etkilenmektedir.

Covid-19 salgını nedeniyle oluşan mücbir sebep hali hem spor kulüpleri hem de futbolcuları yakından ilgilendirmektedir. Bu nedenle tarafların profesyonel futbolcu sözleşmesi bağlamında karşılıklı hak ve yükümlülüklerin ifasında öncelikle karşılıklı müzakere ile anlaşma yoluna gitmeleri menfaat dengesinin korunması bakından önemlidir.

Futbolcuların ücretlerinde indirim yapılmasına karar verilmesi halinde, her bir futbolcuyla ayrı ayrı görüşülerek, futbolcuların bu konuda rızasının alınması, kulüp tarafından bütün futbolculara eşit uygulama yapılarak her futbolcu ile ayrı ayrı protokol imzalanması süreci her iki taraf içinde kolaylaştıracaktır. Tarafların bu konularda profesyonel hukuk desteği almaları da ayrıca önemlidir.

Ancak buna rağmen taraflar arasında özellikle futbolcu alacaklarının ödenmesi konusunda yaşanacak uyuşmazlıklarda sözleşme şartlarının dikkatli şekilde incelenmesi ve mücbir sebep halinin de değerlendirilerek karar verilmesi önem arz etmektedir.

Sorularınız için info@bosca.av.tr e-mail adresimizden bizimle irtibata geçebilirsiniz.