KAMUDA ENERJİ PERFORMANS SÖZLEŞMELERİ UYGULAMASI NASIL OLACAK?
Kamuda enerji verimliliğinin artırılması amacıyla 21.03.2018 tarihli ve 7103 sayılı Kanun ile 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’nda bazı düzenlemeler yapılmıştır. Bahse konu düzenlemeler ile “enerji performans sözleşmeleri” proje sonrasında enerji tasarruflarının garanti edildiği ve yapılan harcamaların ileride sağlanacak tasarruflarla ödenmesi esasına dayanan sözleşmeler olarak mevzuatta tanımlanmış, kamu kurum ve kuruluşlarının enerji giderleri ve tüketimlerini düşürmek amacıyla enerji performans sözleşmeleri yapabilmelerine imkân verilmiş ve bunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasların ise Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi öngörülmüştür.
Bu bağlamda, kamuda enerji performans sözleşmelerine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği 2850 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 21.08.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bahse konu Karar ile genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının enerji tüketimlerini veya enerji giderlerini düşürmek üzere akdedecekleri enerji performans sözleşmelerine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Bu kapsamda gerçekleştirilecek ihalelere ilişkin diğer hususların ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından çıkartılacak tebliğ ile belirlenmesi öngörülmüştür.
Enerji performans sözleşmesi akdedecek idarelerin izlemesi gereken yol, 2850 sayılı Kararda şöyle ortaya konulmuştur.
1. Etüt Raporlarının Düzenlenmesi ve Enerji Verimliliği Önlemlerinin Belirlenmesi
İlgili idareler öncelikle sözleşme akdetmek üzere, Bakanlık tarafından çıkartılacak olan Tebliğ ile formatı belirlenen etüt raporlarını hazırlayacak ya da hazırlatacaktır. Etüt raporu, “etüt kapsamında hesaplanan enerji tasarruf potansiyellerini ve bu potansiyellerin geri kazanılmasına yönelik enerji verimliliği önlemlerini ölçüm, hesap ve piyasa araştırmaları ile belirleyen çalışmaları içeren nihai rapor”dur. İdareler, etüt raporlarını etüt-proje sertifikalı personele sahip olmaları halinde kendileri hazırlayabilecekleri gibi enerji verimliliği danışmanlık şirketlerine de hazırlatabileceklerdir. İdareler etüt raporlarında enerji verimliliği önlemlerinden hangilerinin uygulanacağına da karar vereceklerdir.
2. İhale Hazırlıklarının Tamamlanması ve İhale İlanı
İdare tarafından belirlenen uygulama alanında uygulanacak enerji verimliliği önlemlerini içeren uygulama projesine yönelik ihale hazırlıkları tamamlandıktan sonra Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden ihale duyurusu yapılır. Bu kapsamda gerçekleştirilecek ihaleler, 5627 sayılı Kanun gereğince, ceza ve yasaklama hükümleri hariç, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine tabi olmayacaktır. Yapılacak ihaleler, kapalı teklif usulüne göre yapılacaktır.
İhaleye istekli olabilecekler, tekliflerini vermeden önce idarenin belirleyeceği tarih ve/veya tarihlerde uygulama alanında inceleme yapabileceklerdir. İdare tarafından hazırlanan etüt raporuna veya şartnameye süresi içerisinde itiraz edilmesi de mümkündür. Yapılan itirazlar İdare tarafından değerlendirilecek ve gerekli görülmesi halinde zeyilname yayımlanarak, etüt raporu ve şartnamenin teklif öncesinde nihai halini alması sağlanacaktır.
Bu kapsamda gerçekleştirilecek ihaleler aşağıdaki şartlar çerçevesinde gerçekleştirilecektir:
a) Sözleşme kapsamında yapılacak yatırım bedeli 2.000.000 TL’den az olamayacaktır.
b) Binalarda, uygulama alanının yıllık toplam enerji tüketiminin en az %10’u veya herhangi bir nihai enerji tüketimi alanında uygulanacak her bir enerji verimliliği önlemi için en az %20’si oranında tasarruf garantisi verilecektir. Bina harici uygulama alanlarında ise tasarruf sağlanmaya başlanıldığı tarihten itibaren kalan sözleşme süresi boyunca yıllık sağlanan tasarrufun en az %10’u kadar idareye pay verilecektir.
c) Sözleşme kapsamında değerlendirilecek enerji verimliliği önlemlerinin basit geri ödeme süresi 2 yıldan az olamayacaktır.
İdare, sözleşmenin imzalanmasına kadar herhangi bir aşamada, ihaleyi erteleyebilecek, askıya alabilecek veya iptal edilebilecektir.
3. İsteklilerin Tekliflerinin Alınması
Bünyesinde ölçme doğrulama uzmanı bulunduran tüzel kişiliği haiz istekliler ihalelere teklif verebilecektir. Bünyesinde ölçme doğrulama uzmanı bulunmayanlar ise bünyesinde ölçme doğrulama uzmanı olan enerji verimliliği danışmanlık şirketi ile iş ortaklığı veya alt yüklenici ilişkisi kurarak ihalelere teklif verebilecektir.
İhalenin sonuçlandırılabilmesi için, teklif değerlendirme komisyonu tarafından geçerli kabul edilen en az 2 teklifin alınması gerekmekte olup aksi takdirde ihale iptal edilecektir.
İhalelere katılmak isteyen istekliler tarafından yatırım maliyetinin %2’sinden az olmamak üzere İdarece belirlenecek oranda geçici teminat sunulması da gerekmektedir.
İlgili idare, projeye uygun olarak teklif edilebilecek azami sözleşme süresi de tanımlayabilecektir ve her halde sözleşme süresinde üst sınır 15 yıldır.
4. Teklif Değerlendirme Komisyonu Tarafından Tekliflerin Değerlendirilmesi
İlgili idare tarafından, “tekliflerin değerlendirilmesi, ihale sürecinin yürütülmesi ve sonuçlandırılması amacıyla yapılacak işin mahiyetine uygun olacak şekilde en az 3 mühendis (makine, elektrik veya inşaat mühendisi) ile muhasebe ve finansman alanında çalışan en az 2 kişi olmak üzere toplamda en az 5 kişiden oluşturulan” bir teklif değerlendirme komisyonu teşkil edilecektir.
İstekliler tarafından sunulan teklifler, teklif değerlendirme komisyonu tarafından; “yatırım, yıllık bakım, işletme ve yenileme giderlerini (personel, yedek parça, sarf malzemeleri, ağır bakım, lisans ve benzeri giderlerin dahil edildiği) içeren proje maliyeti, ekipman ömürleri, yıllık ve ekonomik ömrü süresince sağlanacak tasarrufun ekonomik karşılığı ve tasarruflar ile yükleniciye yapılacak ödeme şartları” dikkate alınarak değerlendirilir. Değerlendirmede, projenin ekonomik ömrü boyunca idareye sağlanacak net fayda açısından en yüksek Net Bugünkü Değer’e (“NBD”) sahip teklif, en uygun teklif olarak kabul edilecektir. 2850 sayılı Kararda, NBD, “tasarruf konusu yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağladığı gelirin bugünkü değerinden, proje giderlerinin bugünkü değerinin düşülmesi ile elde edilen fark” olarak tanımlanmış olup hesaplanma yönteminin ise Bakanlık tarafından çıkarılacak Tebliğ ile belirlenmesi öngörülmüştür.
5. Uygun Bulunan Teklif Sahibi ile Sözleşme İmzalanması
Teklif değerlendirme komisyonunun incelemesi sonucunda uygun bulunan teklif sahibi, ihale süreçlerinin tamamlanmasını takiben idarenin onayından sonra sözleşme imzalamaya davet edilecektir. İdare uygun görülen teklif sahibiyle ancak gerekli teminatların sunulmasını takiben sözleşme imzalayacaktır. Şöyle ki; sözleşme imzalanabilmesi için teklif değerlendirme komisyonunca uygun bulunan teklif sahibinin sunulan teklife ait yatırım maliyetinin %4’ünün altında olmamak kaydıyla idare tarafından belirlenen kesin teminatı sunması gerekmektedir.
İdare ile yüklenici arasında imzalanacak sözleşmede öngörülen bedel, ihale konusu projenin ekonomik ömrü boyunca sağlanacak toplam tasarruf miktarından düşük olacaktır.
6. Uygulama ve İzleme Döneminde Yapılacak İş ve İşlemler
Yüklenici 2850 sayılı Kararın 8. maddesi gereğince, “enerji verimliliği önlemlerinin detaylandırılmasından, uygulanmasından, performansının garanti edilmesinden, şartnamede yer alması halinde bakım/onarımından, işletilmesinden ve sözleşme, şartname ve eklerinde tanımlanan projeye ilişkin tüm diğer koşullardan sözleşme boyunca sorumludur.”
Sözleşmenin imzalanmasından sonra uygulama ve bunu takiben izleme dönemleri başlamaktadır. 2850 sayılı Karara göre, “uygulama dönemi”, “sözleşmenin imzalandığı tarih ile proje kabulünün yapıldığı tarih arasındaki detay mühendislik, tedarik, kurulum, testler ve işletmeye alma süreçlerini içeren yatırım dönemini”; “izleme dönemi” ise “proje uygulamasının uygulama kontrol komisyonu tarafından kabul edildiği tarihten itibaren başlayan ve sözleşme süresi boyunca devam eden dönemi”, ifade etmektedir.
İlgili idare tarafından, “uygulama döneminde ve izleme döneminde yapılacak iş ve işlemlerin sözleşmeye uygun olarak yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi amacıyla işin mahiyetine göre en az 3 mühendisten (makine, elektrik veya inşaat mühendisi)” oluşacak bir “uygulama kontrol komisyonu” teşkil edilecektir.
İlgili idare, mücbir sebepler ve ihaleyi düzenleyen idareden kaynaklı gecikmeler dışında projenin uygulama dönemi içerisinde bitirilmemesi halinde sözleşmeye uygun olarak ek süre verebilecektir. Verilen ek süre sonunda da işin tamamlanamaması durumunda idare sözleşmeyi feshedecek ve teminatı irat kaydedecektir.
Uygulama kontrol komisyonunun projeyi kabulüyle birlikte garanti süreleri ve “izleme dönemi” başlar. İzleme döneminin başladığı tarihten itibaren proje kapsamında yapılan yatırımların ve kullanılan ekipmanların mülkiyeti, idareye geçecektir. İzleme döneminin başlaması ile birlikte yüklenici açısından yeni bir yükümlülük ortaya çıkacaktır. Yüklenici izleme döneminin başladığı tarihten itibaren tamamlanan her 12 aylık dönemin sonunda “yıllık tasarruf doğrulama raporu” hazırlayacaktır. Tasarruf doğrulama raporuna göre hiç tasarruf sağlanamaması halinde ise idare sözleşmeyi feshederek teminatı irat kaydedecektir.
7. Koşulların Oluşması Halinde Yükleniciye Ödemelerin Yapılması
Enerji performans sözleşmelerinin proje sonrasında enerji tasarruflarının garanti edildiği ve yapılan harcamaların ileride sağlanacak tasarruflarla ödenmesi esasına dayanan sözleşmeler olduğu yukarıda ifade edilmişti.
Bu çerçevede, 2850 sayılı Kararın 9. maddesi gereğince, tasarruf doğrulama raporunun uygulama kontrol komisyonu tarafından uygun görülmesi halinde, sözleşmede belirtilen ve yüklenici tarafından garanti edilen yıllık tasarruf miktarından fazla olmamak kaydıyla, yükleniciye, doğrulanan yıllık tasarruf miktarı üzerinden sözleşmede belirlenen oranda ödeme yapılacaktır.
Tasarruf doğrulama raporlarının uygulama kontrol komisyonu tarafından uygun görülmemesi halinde ise ödeme yapılmayacaktır. İdare ve yüklenici tasarruf doğrulama raporu hakkında anlaşmazlığa düşerse, yüklenici tarafından her iki tarafın uygun gördüğü bir ölçme doğrulama uzmanından tasarruf doğrulama raporuna ilişkin görüş alınması talep edilebilecektir. Bu durumda, ilgili masraflar yüklenici tarafından karşılanacaktır. Ölçme doğrulama uzmanı tarafından hazırlanan görüş raporu sonrasında idare ve yüklenicinin uzlaşması durumunda yükleniciye ödeme yapılacaktır. Uzlaşmaya varılamazsa idare tarafından yükleniciye ödeme yapılmayacak olup tarafların hukuki yollara başvurma hakları saklıdır.
Öte yandan yüklenicinin karşı karşıya kaldığı diğer bir yükümlülük de izleme döneminin başladığı 12 aylık her dönemin sonunda taahhüt ettiği tasarruf garantisinin en az %70’ini sağlamasıdır. Doğrulanan tasarruf miktarının söz konusu oranın altında kalması halinde yükleniciye herhangi bir ödeme yapılmayacak ve yüklenici, idareye mali yük getirmemek kaydıyla projede revizyona gidebilecektir.
Sonuç olarak; genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının enerji performans sözleşmesi yapabilmelerine ilişkin 5627 sayılı Kanunda yapılan düzenlemeler sonrasında 2850 sayılı Karar ile de bunun uygulanmasına ilişkin esas ve usuller belirlenmiştir. Bakanlık tarafından çıkarılması öngörülen Tebliğ’in yayınlanmasını takiben ilgili kamu kurum ve kuruluşları, enerji tüketimlerini veya enerji giderlerini düşürmek üzere akdedecekleri enerji performans sözleşmelerinde yukarıda özetlenen yolu izleyebileceklerdir.
© 2020 BOSCA Hukuk
BOSCA Hukuk, Türk ve Yabancı müvekkillerine hukukun her alanında hizmet vermektedir. Bu yazı, Türkiye’de hukuk alanındaki güncel gelişmeleri müvekkillerimiz ve diğer ilgililer ile paylaşmak amacıyla hazırlanmış olup, hukuki görüş veya tavsiye teşkil etmez. Gerektiğinde özel hallerde, hukuki tavsiye alınmalıdır.
