EPDK TARAFINDAN TAŞINMAZ TEMİNİ İŞLEMLERİ YENİ YÖNETMELİĞE GÖRE NASIL YÜRÜTÜLECEK?
Elektrik piyasasında üretim veya dağıtım faaliyetlerinde bulunan önlisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin, önlisans ve lisansa konu faaliyetleri için gerekli olan taşınmazların temini konusu 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 19. maddesinde düzenlenmiş olup, 25.11.2020 tarihli ve 7257 sayılı Kanun ile söz konusu maddede değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikle maddede belirtilen hususlara ilişkin usul ve esasların, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“Kurum”) tarafından çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenmesi öngörülmüştür.
Bu kapsamda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Tarafından Yürütülen Taşınmaz Temini İşlemleri Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 2 Kasım 2021 tarihli ve 31647 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup bu çalışmada söz konusu Yönetmelik hükümleri genel hatlarıyla ele alınacaktır.
1. Yönetmeliğin Kapsamı
Yönetmelik, 18.4.2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu, 4.12.2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile 14.3.2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde Kurum tarafından yapılacak taşınmaz temini işlemleri ile Kurumun ve önlisans/lisans sahibi tüzel kişilerin görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesine ilişkin hükümleri kapsamaktadır.
Yönetmelik gereğince lisansız elektrik üretimi faaliyeti kapsamında taşınmaz temini ve taşınmazın kullanımına ilişkin talepler ile Organize Sanayi Bölgesi içerisindeki elektrik üretim tesisleri ile ilgili olarak taşınmaz temini işlemlerinde Kurum tarafından herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir.
Ayrıca elektrik piyasasında üretim, iletim veya dağıtım faaliyetinde bulunan önlisans/lisans sahibi kamu tüzel kişileri lehine taşınmaz temini işlemleri de Kurum tarafından değil, 2942 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre ilgili kamu tüzel kişileri tarafından yürütülecektir.
2. Taşınmaz Temini İşlemleri
Enerji projeleri için gerekli olan taşınmazların mülkiyet durumlarına göre taşınmaz temini işlemlerinin tabi olacağı süreçler farklılık arz etmektedir.
2.1. Özel Mülkiyete Ait Taşınmazlar
Özel mülkiyete ait olan taşınmazlar açısından taşınmaz temini talepleri Kuruma yapılacak ve Kurum tarafından değerlendirilerek uygun görülmesi halinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (“Kurul”) tarafından taşınmazların kamulaştırılmasına karar verilecektir. 6446 sayılı Kanun ve 5015 sayılı Kanun kapsamında alınan kamulaştırma kararları kamu yararı kararı yerine de geçmekte iken, 4646 sayılı Kanuna konu faaliyetlerin gerektirdiği tesislerin kamulaştırma işlemleri için kamu yararı kararı yerine geçmek üzere “lüzum kararı” alınması gerekmektedir.
Kamulaştırma kararına karşı idari yargı mercilerinde iptal davası açılabilecektir. İptal davası sonucunda idari yargı mercilerince; iptal veya yürütmenin durdurulması kararı verilmesi ve kararın Kuruma tebliği halinde, karardaki gerekçeler dikkate alınarak uygulanmak üzere taraflara bildirilecektir. Bunun dışında Kurul tarafından ayrıca herhangi bir karar alınması gerekmemektedir. Bununla birlikte iptal gerekçeleri dikkate alınarak, yeniden taşınmaz temini işlemlerine başlanması imkân dâhilindedir.
Müteakiben Kurum başkanı tarafından bedelin tespiti amacıyla en az üç kişiden oluşan bir/birden fazla “kıymet takdiri komisyonu” görevlendirilecektir. Kıymet takdiri komisyonu, Kurum veya önlisans/lisans sahibi tüzel kişi tarafından hazırlattırılan değerleme raporlarını ve/veya taşınmaz bedelinin tespitine ilişkin mahkeme kararını esas alarak veya gecikmesinde sakınca olan hallerde doğrudan kıymet takdiri raporunu düzenleyecektir.
Kurum başkanı tarafından ayrıca kamulaştırılmasına karar verilen taşınmazların pazarlıkla satın alma işlemlerini yürütmek ve sonuçlandırmak üzere en az üç kişiden oluşan bir/birden fazla “uzlaşma komisyonu” da görevlendirilecektir.
Kamulaştırılmasına karar verilen taşınmazı pazarlıkla satın almak için, toplantı yeri, tarihi ve saati ile kamulaştırma işlemlerine ilişkin bilgilerin yer aldığı tebligat metninin toplantıdan en az 15 gün öncesinde taşınmazın maliklerine tebliğini takiben yapılan uzlaşma toplantısı neticesinde;
a) Bedel üzerinde uzlaşma sağlanması halinde taşınmazın pazarlıkla ve anlaşarak satılmasına, kısmen kamulaştırmalarda taşınmazın ifrazına ve taşınmazın tapu siciline tesciline ilişkin “uzlaşma tutanağı” düzenlenecektir.
b) Taşınmaz malikinin uzlaşma toplantısına katılmaması, uzlaşmayı kabul etmemesi veya uzlaşma tutanağını imzalamaktan imtina etmesi halinde ise “uzlaşmazlık tutanağı” düzenlenecektir. Uzlaşmazlık tutanağı düzenlenen taşınmazlar hakkında Kamulaştırma Kanunu’nun 10. maddesi çerçevesinde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesinde “bedel tespiti ve tescil davası” açılacaktır.
2.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Taşınmazlar
Önlisansa/lisansa dayalı faaliyete konu tesisler için kamu tüzel kişisi adına kayıtlı taşınmaza ihtiyaç duyulması halinde Kurumdan taşınmazın mülkiyetinin/irtifak hakkının devri talebinde bulunulabilecektir. Devir talebinin Kurum tarafından değerlendirilmesinin ardından uygun görülmesi halinde Kurul tarafından taşınmaz hakkında Kamulaştırma Kanunu’nun bir idareye ait taşınmazın diğer idareye devrine ilişkin 30. maddesinin uygulanmasına karar verilecektir.
Taşınmazın bedeli, Kıymet Takdiri Komisyonu tarafından belirlenecek ve söz konusu bedel, taşınmaz maliki kamu tüzel kişisine yazılı olarak bildirilecektir. Bunun üzerine ilgili kamu tüzel kişisi tarafından;
a) Devre muvafakat edilmemesi halinde, ilgili taşınmazın bedeli talepte bulunan özel hukuk tüzel kişisi tarafından kamu tüzel kişisi hesabına yatırılacaktır.
b) Devre muvafakat etmemesi halinde uyuşmazlık, Kurumun başvurusu üzerine Danıştay’ın ilgili idari dairesince incelenerek karara bağlanacaktır.
c) Devre muvafakat edilmekle birlikte taraflar arasında bedelde anlaşma sağlanamamış olması halinde, devirde anlaşma tarihinden itibaren 30 gün içinde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesine başvurularak bedel tespiti ve taşınmazın Hazine adına tescili talep edilecektir.
2.3. Diğer Taşınmaz Temini İşlemleri
Önlisansa/lisansa dayalı faaliyete konu tesisler için Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında yer alan taşınmazlar açısından bir ihtiyacın ortaya çıkması halinde söz konusu taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmesi talebi yine Kuruma sunulacaktır. Bu başvuruların, Kurum tarafından değerlendirilmesinin akabinde uygun görülmesi halinde, Kurul tarafından irtifak hakkı tesis edilmesine veya kullanma izni verilmesine karar verilecektir.
Önlisansa/lisansa tabi tesis alanında yer alan ve satın alma, kamulaştırma veya devir yoluyla taşınmaz temini sağlanan ancak niteliği gereği 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 16. maddesi kapsamında tapuda tescil ve sınırlandırmaya tabi olmayan yol ve göl alanı olarak kullanılacak olan taşınmazlar tapudan terkin edilecek ve terkin işlemini takiben ilgili İdare tarafından lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisi lehine lisans süresi boyunca bedelsiz kullanma izni verilecektir.
Önlisansa/lisansa dayalı faaliyete konu tesislerde ulaşım yolu için gerekli olan Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan ve/veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler üzerinde kiralama yapılması talebi Kurum tarafından değerlendirilmesini takiben uygun görülmesi halinde kiralanmalarına Kurul tarafından karar verilecektir.
2.4. Diğer Özel Durumlar
Taşınmaz temin işlemlerine konu tesisler için gerekli olan taşınmazların
a) Tarımsal nitelik taşıması,
b) Büyük ova koruma alanı ilan edilen tarım arazileri kapsamında yer alması,
c) zeytinlik alanı olması,
d) Mera Kanunu kapsamında yer alması,
hallerinde taşınmazların amaç dışı kullanım izni talebi, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen bilgi ve belgelere uygun olarak hazırlanan dosya ile Kuruma yapılacaktır. Söz konusu izin talebi, Kurum/Kurul tarafından değerlendirildikten sonra ilgili kanunlarına göre işlem tesis edilmek üzere valiliğe ve büyük ova kapsamında kalan taşınmazlar açısından ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na iletilecektir.
3. Acele Kamulaştırma Usulü
Acele kamulaştırma sürecinin başlatılması için ilgili özel hukuk tüzel kişisi tarafından gerekçeli rapor düzenlenerek Kuruma sunulacaktır. Söz konusu gerekçeli rapor, acele kamulaştırmayı gerektiren teknik, ekonomik ve çevresel değerlendirmeyi içerecektir. Acele kamulaştırma talebinin ve gerekçeli raporun içeriğinin Kurum tarafından uygun görülmesi halinde Kurul tarafından Kamulaştırma Kanunu’nun “Acele kamulaştırma” başlıklı 27. maddesi gereğince karar alınmak üzere Cumhurbaşkanlığına başvurulmasına karar verilecektir.
Cumhurbaşkanı tarafından acele kamulaştırmaya ilişkin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasını takiben ve Kurum tarafından yapılan bildirimden itibaren 30 gün içerisinde acele el koyma davaları açılacaktır. Mahkeme tarafından acele el koyma kararı verilmesi halinde, Kamulaştırma Kanunu’nun 8. maddesine göre satın alma yoluyla kamulaştırılamayan taşınmazlar hakkında aynı Kanun’un 10. maddesine göre bedel tespiti ve tescil davası açılacaktır.
4. Tescil İşlemleri
Kamulaştırma ve/veya devir yoluyla elde edilen taşınmazların mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni haklar üretim tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşu adına, bunların bulunmaması halinde ise Hazine adına tescil edilir. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde, herhangi bir karar alınmasına veya Kurumdan talepte bulunulmasına gerek olmaksızın lisans süresi boyunca lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisi lehine bedelsiz irtifak hakkı tesis edilecek ve/veya kullanma izni verilecektir. Bu işlemlere konu edilemeyecek olanlar için ise bedel alınmaksızın kiralama yapılacaktır.
5. Yönetmeliğin Geçiş Hükümleri
Yönetmelikte taşınmaz teminine ilişkin devam eden iş ve işlemler için geçiş hükümleri de getirilmiştir. Buna göre, 7257 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 2.12.2020 tarihinden önce;
a) Elektrik dağıtım tesisleri için gerekli olan taşınmazların teminine yönelik olarak Kurul tarafından alınmış tüm kararlara ilişkin işlemler TEDAŞ,
b) Elektrik üretim tesisleri için gerekli olan taşınmazların teminine yönelik olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kamulaştırma kararı alınmamış ve/veya 2942 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine göre devir işlemleri başlatılmamış taşınmazlarla ilgili süreçler Kurum,
tarafından sonuçlandırılacaktır. Bu çerçevede, 2.12.2020 tarihinden önce elektrik dağıtım tesisleri ile ilgili olarak Kurul tarafından alınmış tüm taşınmaz temini işlemlerine ilişkin kararlar hangi aşamada olursa olsun TEDAŞ tarafından yürütülmeye devam edilecektir. Elektrik üretim tesisleri açısından ise bu tarihten önce kamulaştırma kararı alınmamış ve/veya devir işlemleri başlatılmamış taşınmazların işlemleri Kurum tarafından yürütülecektir.
Detaylı bilgi ve hukuki destek için info@bosca.av.tr adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
© 2021 BOSCA Hukuk
BOSCA Hukuk, Türk ve yabancı müvekkillerine hukukun her alanında hizmet vermektedir. Bu yazı, Türkiye’de hukuk alanındaki güncel gelişmeleri müvekkillerimiz ve diğer ilgililer ile paylaşmak amacıyla hazırlanmış olup, hukuki görüş veya tavsiye teşkil etmez. Gerektiğinde özel hallerde, hukuki tavsiye alınmalıdır.
