7 SORUDA KARŞILIKSIZ ÇEKTE HAPİS CEZASI UYGULAMASI
5941 sayılı Çek Kanununda değişiklik yapan 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 09.08.2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Çek hesabı sahipleri için cezai sorumluluk getiren bu değişiklik ile ilgili gerek çek keşide edenler, gerekse hamiller için bilinmesi gerektiği düşünülen temel konular aşağıda soru cevap şeklinde açıklanmaya çalışılmıştır.
- Çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet veren kişiler hakkında uygulanacak cezai yaptırımlar nelerdir?
Hamilin şikayeti üzerine, çekin muhatap bankaya ibrazında çekin “karşılıksız” çıkmasına sebebiyet veren kişi hakkında her bir çek için ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaksızın;
- Binbeşyüzgüne kadar adli para cezasına,
- Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına;
- Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunanlar için ise çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmolunur.
Adli para cezalarının ödenmemesi durumunda bu ceza doğrudan hapis cezasına çevrilir.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar. Ancak, hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam eder.
- Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kimler hakkında uygulanır?
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı;
- Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi,
- Bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve
- Karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri
hakkında uygulanır.
- 2016 tarihi öncesinde “karşılıksızdır” işlemi yapılan çekler için adli para cezası ve hapis cezası uygulanacak mı?
6728 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 09.08.2016 tarihinden önce muhatap bankaya ibraz edilen ve “karşılıksızdır” işlemi yapılan çekler için adli para cezası ve bu cezanın ödenmemesi halinde doğrudan hapis cezasına çevrilme söz konusu değildir. Adli para cezası ve doğrudan hapis cezasına çevrilme 09.08.2016 tarihi itibariyle “karşılıksızdır” işlemi yapılan çekler için geçerlidir.
- Karşılıksız çek keşide etme suçundan açılacak davalar hangi mahkemelerde açılır?
Bu suçtan dolayı açılacak davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yerinde bulunan icra mahkemelerinde görülür.
- Hakkında çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişiler bankalara kim tarafından ve nasıl bildirilir?
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezine elektronik ortamda bildirilir. Hakkında çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişiler, Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilir.
- Hakkında karşılıksız çek keşide etme suçundan dava açılan kişiler hangi durumlarda cezai sorumluluktan kurtulurlar?
Yargılama aşamasında karşılıksız kalan çek bedelinin çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödenmesi halinde mahkeme tarafından davanın düşmesine karar verilir.
Mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesinden sonra karşılıksız kalan çek bedelinin çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödenmesi halinde mahkeme tarafından hükmün bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilir.
Davacı tarafından şikayetten vazgeçilmesi halinde de vazgeçme işleminin yapıldığı aşamaya göre, mahkeme tarafından davanın düşmesine veya hükmün bütün sonuçları ile ortadan kaldırılmasına karar verilir.
- Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı ne zaman kaldırılabilir?
Hakkında bu suçtan dolayı mahkumiyet kararı verilen kişi, mahkûm olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir.
